ΕΧΕΙ ΠΕΘΑΝΕΙ Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ;

“Ο Φιλελευθερισμός δεν έχει πεθάνει;” ρώτησε ο πατέρας του τον Άρη Χατζή (Επίκουρο Καθηγητή Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών στο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) όταν εκείνος του είπε ότι θα μιλήσει στο συνέδριο της Φιλελεύθερης Συμμαχίας για το φιλελευθερισμό (…και την αριστερά). Δεν ξέρω αν ο φιλελευθερισμός έχει πεθάνει διεθνώς. Δεν ξέρω εάν βρίσκεται σε δύσκολους καιρούς παγκοσμίως. Στην χώρα μας όμως πνέει τα λοίσθια. Αν και δεν είμαι ακριβώς σίγουρος αν ποτέ υπήρξε ιδιαίτερα ακμαίος. Και δεν μιλάω μόνο για τον οικονομικό φιλελευθερισμό. Μιλάω κυρίως και πρωτίστως για την ελευθερία επιλογών και απόψεων του ατόμου, είτε αυτές αφορούν οικονομικά, είτε κοινωνικά, είτε πολιτικά ζητήματα. Ποιοι είναι όμως αυτοί που περιθωριοποίησαν τον φιλελευθερισμό στην χώρα μας; Ποιοι τον οδήγησαν στην γωνία;

Σημαντικό ρόλο έχει παίξει το συγκεντρωτικό και πατερναλιστικό ελληνικό κράτος το οποίο ουσιαστικά εμποτίζει με συγκεκριμένους και προκαθορισμένους κανόνες τους πολίτες του από την πολύ μικρή ηλικία. Τους μαθαίνει μια συγκεκριμένη ιστορική αλήθεια, τους διαμορφώνει μέσα από ένα συγκεκριμένο και κεντρικά ελεγχόμενο εκπαιδευτικό σύστημα, ενώ με την ενηλικίωσή τους εκλιπαρούν για επαγγελματική αποκατάσταση, η οποία και δίνεται με αντάλλαγμα την διαχρονική εξάρτηση τους από αυτό.

Έτερος πόλος είναι η εκκλησία. Η γιγάντωση της οφείλεται στο γεγονός ότι το ασθενές και νεογέννητο ελληνικό κράτος μετά την επανάσταση και την ανεξαρτησίας του στηρίχθηκε σε αυτήν για να αποκτήσει κάποιο κοινό σημείο αναφοράς μιας και η μακραίωνη κυριαρχία από την Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε ατονήσει τον εθνικό αυτοπροσδιορισμό των κατοίκων της ελλαδικής χερσονήσου. Η Ελληνική Ορθόδοξη εκκλησία απέκτησε πολύ μεγάλη δύναμη, ουσιαστικά αποτέλεσε συνδιαχειριστή του κράτους με την εκάστοτε πολιτική ηγεσία, με το συντηρητισμό της να αποτελεί εμπόδιο για την προώθηση κάθε πραγματικά ελεύθερης ιδέας την χώρα μας.

Πίστευα όμως και εξακολουθώ δυστυχώς να πιστεύω ότι ο μεγαλύτερος εχθρός των φιλελεύθερων ιδεών στην Ελλάδα είναι οι ίδιοι οι φιλελεύθεροι. Στην προσπάθεια τους (μας) να παλέψουμε τον δογματισμό των συντηρητικών (τόσο της δεξιάς όσο και της αριστεράς) γινόμαστε εμείς οι ίδιοι δογματικοί. Πιστεύουμε σε μία αλήθεια, και απαξιώνουμε όποιον έχει μία άλλη (έστω και ελάχιστα διαφοροποιημένη) άποψη. Στην πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση π.χ. αντί να επιχειρηματολογούμε με νηφάλιο τρόπο τους λόγους για τους οποίο το κράτος απέτυχε μη θέτοντας συγκεκριμένους κανόνες, όπως πολύ ορθά αναφέρουν στο άρθρο τους “Κρίση της Πολιτικής, Όχι της Αγοράς!” οι Γιώργος Μπήτρος και Τάσος Αβραντίνης, αλλά όπως τόνισε στην ομιλία του στο συνέδριο της Φ.Σ. και ο Koert Debeuf εκ μέρους του Βελγικού Φιλελεύθερου Κόμματος, εμείς εμφανίζουμε ένα απίστευτο δογματισμό στην ανεξέλεγκτη λειτουργία της αγοράς, που μας κάνει να φαινόμαστε κοινωνικά ανάλγητοι. Το ίδιο ισχύει και για πλείστα άλλα θέματα όπου υπάρχουν από τους φιλελευθέρους πολλές και διαφορετικές, αλλά πάντα ενδιαφέρουσες και τεκμηριωμένες απόψεις, όπου όμως κάποιοι πάντα βγάζουν ένα περίεργο και τελείως υποκειμενικό φιλελευθερόμετρο ορίζοντας αν κάποιος είναι και σε ποιο βαθμό φιλελεύθερος. Τέτοιες πρακτικές έβλαψαν στο παρελθόν το φιλελεύθερο κίνημα, ελπίζω να μην το βλάψουν και στο μέλλον.

Υ.Γ. Τα πιο πάνω δεν αποτελούν μομφή για κάποιον συγκεκριμένα. Είναι πριν και πάνω απ’ όλα αυτοκριτική.