ΜΕΡΙΚΕΣ ΕΝΣΤΑΣΕΙΣ ΣΕ ΟΣΑ ΑΚΟΥΣΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΟΜΠΗ ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΑΒΒΙΔΗ

Για μία ακόμα φορά η εκπομπή του Παντελή Σαββίδη χθες στην κρατική ΕΤ3 κήδεψε τον νεοφιλελευθερισμό, τον καπιταλισμό και την παγκοσμιοποιημένη κοινωνία. Σύμφωνα με την πάγια τακτική του εν λόγω δημοσιογράφου καλεσμένοι αρκετοί πολέμιοι του καπιταλισμού και του νεοφιλελευθερισμού, όπως οι Μουζέλης, Παπακωνσταντίνου (την Σώτη Τριανταφύλλου δεν την άκουσα να μιλάει και δεν μπορώ να εκφράσω άποψη) και ένας μόνο εκφραστής της αντίθετης άποψης, ο μετριοπαθής κύριος Καρφάκης. Ακούστηκαν πολλά (όση ώρα είδα την εκπομπή), για το ουσιαστικό τέλος της ηγεμονίας των ΗΠΑ και ότι αυτές εκφράζουν, για τον νέο ρόλο που θα παίξουν Ευρώπη και Ασία στο μέλλον, για την αναβίωση της σοσιαλδημοκρατίας και του σοσιαλισμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι ενστάσεις μου σε αυτά που ειπώθηκαν πολλές.

Όσον αφορά το τέλος της ηγεμονίας των ΗΠΑ αυτό είναι ακόμα πολύ μακριά κατ’ εμέ. Πρώτον γιατί όπως επισήμανε και ο Καρφάκης όσο το δολάριο συνεχίζει και κατέχει την πρωτοκαθεδρία στις διεθνείς αγορές η υπεροχή τους είναι πολύ δύσκολο να απειληθεί, δεύτερον γιατί ένα πολύ μεγάλο μέρος της ανάπτυξης των ασιατικών χωρών οφείλεται στην ζήτηση και τις παραγγελίες που έχουν από τους Αμερικανούς, και τρίτον και για εμένα σπουδαιότερο το γεγονός της αδιαφιλονίκητης παντοδυναμίας τους στον τομέα της εκπαίδευσης. Όσο οι αμερικανοί διαθέτουν τα καλύτερα πανεπιστήμια, όσο διαθέτουν τους κορυφαίους καθηγητές και ερευνητές και όσο προσελκύουν τους καλύτερους φοιτητές, σε όλους τους κλάδους (ιατρική, φυσική, πληροφορική, οικονομία κλπ.) δεν νομίζω ότι θα είναι κανείς σε θέση να αμφισβητήσει την κυριαρχία τους. Μπορεί, και αυτό θα πρέπει να γίνει (ίσως και η πιθανή εκλογή του Ομπάμα να βοηθήσει ακόμα περισσότερο), να πάψουν πολλές φορές να συμπεριφέρονται αλαζονικά, να είναι περισσότερο συνεργάσιμοι και να ακούνε και τις επιθυμίες των συμμάχων τους (που τα τελευταία χρόνια με την διακυβέρνηση Μπους δεν το έπρατταν) αλλά η κυριαρχία τους σε παγκόσμιο επίπεδο δεν φαίνεται να απειλείται.

Από την άλλη δεν νομίζω ότι είναι προς όφελος των δυτικών κοινωνιών (που ελπίζω ότι ανήκουμε) ένας θρίαμβος των ασιατικών χωρών και της Ρωσίας στο παγκόσμιο γεωπολιτικό και οικονομικό σκηνικό. Αυτές οι χώρες (η Κίνα και η Ρωσία) παρουσιάζουν μία ακόμα πιο σκληρή μορφή καπιταλισμού. Έναν αυταρχικό καπιταλισμό, όπου η ελεύθερη διακίνηση ιδεών και απόψεων απαγορεύεται, καταδιώκεται και εξοβελίζεται. Έναν καπιταλισμό όπου η φιλελευθεροποίηση της οικονομίας όπου γίνεται (όπως στην Κίνα) δεν συμπορεύεται με παράλληλη φιλελευθεροποίηση της κοινωνίας ενώ αλλού όπως στην Ρωσία είναι απόλυτα ελεγχόμενη από την ισχυρή ελίτ του καθεστώτος. Από την άλλη, όπως ανέφερα και πιο πάνω ένας πολύ σημαντικός λόγος της ανάπτυξης των οικονομιών τους (Κϊνας-Ινδίας) οφείλεται στην ζήτηση από τις χώρες της Δύσης και έτσι αναπόφευκτα η παρούσα κρίση θα τις πλήξει καίρια. Η Ευρώπη τέλος δεν φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην νέα εποχή. Οι κινήσεις της θυμίζουν πιο πολύ τους σπασμούς πριν από τον οριστικό θάνατο. Τα προβλήματα της πάρα πολλά. Πολιτικά, Οικονομικά, Δημογραφικά. Δεν έχει αποφασίσει ακόμα πως θα πορευτεί. Θα είναι μία συμπαγής ομοσπονδία κρατών όπως το ευρωσύνταγμα και η συνθήκη της Λισσαβόνας προωθούσαν, πριν πολεμηθούν αγρίως από τους λαϊκιστές της Δεξιάς και της Αριστεράς, ή μία χαλαρή οικονομική ένωση χωρίς ιδιαίτερες υποχρεώσεις από τα μέλη της; Θα μειώσει επιτέλους αυτή την απίστευτη γραφειοκρατία των Βρυξελλών που αποτελεί πολλές φορές ανασταλτικό παράγοντα; Πως θα αντιμετωπίσει το δημογραφικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει; Πως θα αντιμετωπίσει την συνεχώς αυξανόμενη μουσουλμανική κοινότητα η οποία αναμένεται στο τέλος τους αιώνα να αποτελεί το ήμισυ του πληθυσμού της;

Όσον αφορά την αναβίωση του σοσιαλισμού σε παγκόσμιο επίπεδο εύχομαι να κάνουν λάθος. Στην παρούσα κρίση σημαντικό ρόλο έπαιξε το κράτος. Γιατί λειτούργησε πέρα και διαφορετικά από τις αρμοδιότητες του. Δεν έθεσε το πλαίσιο, μέσα στο οποίο θα έπρεπε να γίνονται οι κινήσεις στις διεθνείς χρηματαγορές, ενώ παράλληλα άρχισε να ενεργεί ως παίκτης στο παγκόσμιο οικονομικό σκηνικό. Επένδυσε χρήματα κρατικοδίαιτων ασφαλιστικών ταμείων σε επικίνδυνα προϊόντα, ενώ παράλληλα δημιουργούσε ψευδαισθήσεις (θυμηθείτε για παράδειγμα την ομιλία του Κώστα Σημίτη στην ΔΕΘ το 1999, λίγες μέρες μόνο πριν από την μεγάλη και παρατεταμένη κρίση του ΧΑ) στον κόσμο προς ίδιον όφελος. Και έρχονται τώρα οι κυβερνήσεις εκ των υστέρων να το παίξουν σωτήρες. Σωτήρες όμως ενός προβλήματος στο οποίο είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο. Είναι αναμφίβολο ότι περνάμε μία δύσκολη, μα συνάμα ιστορική, πολιτική και οικονομική συγκυρία. Η απογείωση η οποία είχε επέλθει τα τελευταία δέκα δεκαπέντε χρόνια, οδήγησε σε μία ανώμαλη προσγείωση. Την λύση όμως δεν θα την δώσουν ξεπερασμένες πολιτικές και τακτικές. Πολιτικές και τακτικές, που για να μην το ξεχνάμε, χρειαζόντουσαν παγκόσμιους πολέμους για να εδραιωθούν και να είναι αποτελεσματικές. Την λύση θα την δώσουν οι βελτιώσεις στο υπάρχον σύστημα. Βελτιώσεις που θα οδηγήσουν σε συγκεκριμένες ρυθμίσεις (και όχι στρεβλώσεις) στις αγορές, που θα ξεκαθαρίζουν υποχρεώσεις και δικαιώματα απ’ όλους τους συμβαλλόμενους.

Υ.Γ Καλό θα είναι όταν θέλουμε να δείχνουμε στατιστικές για να υποστηρίξουμε επιχειρήματα να είμαστε σίγουροι γι’ αυτό που λέμε. Σύμφωνα με καλεσμένο (που δεν θυμάμαι το όνομα του) στην χθεσινή εκπομπή του Παντελή Σαββίδη οι ΗΠΑ ήταν η εξαίρεση (που δε μπορούσε να την κατανοήσει) στον πίνακα με τις ποιο αναπτυγμένες χώρες. Σύμφωνα με τον εν λόγω κύριο μόνο μικρές χώρες μέχρι δέκα δεκαπέντε εκατομμύρια κατοίκους είναι λογικό να είναι στις πρώτες θέσεις. Το Legatum Prosperity Index όμως έχει διαφορετική άποψη. Από τις χώρες που βρίσκονται στην πρώτη εικοσάδα οι επτά έχουν πάνω από είκοσι εκατομμύρια κατοίκους. Τι ισχύει τελικά;

ΕΧΕΙ ΠΕΘΑΝΕΙ Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ;

“Ο Φιλελευθερισμός δεν έχει πεθάνει;” ρώτησε ο πατέρας του τον Άρη Χατζή (Επίκουρο Καθηγητή Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών στο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) όταν εκείνος του είπε ότι θα μιλήσει στο συνέδριο της Φιλελεύθερης Συμμαχίας για το φιλελευθερισμό (…και την αριστερά). Δεν ξέρω αν ο φιλελευθερισμός έχει πεθάνει διεθνώς. Δεν ξέρω εάν βρίσκεται σε δύσκολους καιρούς παγκοσμίως. Στην χώρα μας όμως πνέει τα λοίσθια. Αν και δεν είμαι ακριβώς σίγουρος αν ποτέ υπήρξε ιδιαίτερα ακμαίος. Και δεν μιλάω μόνο για τον οικονομικό φιλελευθερισμό. Μιλάω κυρίως και πρωτίστως για την ελευθερία επιλογών και απόψεων του ατόμου, είτε αυτές αφορούν οικονομικά, είτε κοινωνικά, είτε πολιτικά ζητήματα. Ποιοι είναι όμως αυτοί που περιθωριοποίησαν τον φιλελευθερισμό στην χώρα μας; Ποιοι τον οδήγησαν στην γωνία;

Σημαντικό ρόλο έχει παίξει το συγκεντρωτικό και πατερναλιστικό ελληνικό κράτος το οποίο ουσιαστικά εμποτίζει με συγκεκριμένους και προκαθορισμένους κανόνες τους πολίτες του από την πολύ μικρή ηλικία. Τους μαθαίνει μια συγκεκριμένη ιστορική αλήθεια, τους διαμορφώνει μέσα από ένα συγκεκριμένο και κεντρικά ελεγχόμενο εκπαιδευτικό σύστημα, ενώ με την ενηλικίωσή τους εκλιπαρούν για επαγγελματική αποκατάσταση, η οποία και δίνεται με αντάλλαγμα την διαχρονική εξάρτηση τους από αυτό.

Έτερος πόλος είναι η εκκλησία. Η γιγάντωση της οφείλεται στο γεγονός ότι το ασθενές και νεογέννητο ελληνικό κράτος μετά την επανάσταση και την ανεξαρτησίας του στηρίχθηκε σε αυτήν για να αποκτήσει κάποιο κοινό σημείο αναφοράς μιας και η μακραίωνη κυριαρχία από την Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε ατονήσει τον εθνικό αυτοπροσδιορισμό των κατοίκων της ελλαδικής χερσονήσου. Η Ελληνική Ορθόδοξη εκκλησία απέκτησε πολύ μεγάλη δύναμη, ουσιαστικά αποτέλεσε συνδιαχειριστή του κράτους με την εκάστοτε πολιτική ηγεσία, με το συντηρητισμό της να αποτελεί εμπόδιο για την προώθηση κάθε πραγματικά ελεύθερης ιδέας την χώρα μας.

Πίστευα όμως και εξακολουθώ δυστυχώς να πιστεύω ότι ο μεγαλύτερος εχθρός των φιλελεύθερων ιδεών στην Ελλάδα είναι οι ίδιοι οι φιλελεύθεροι. Στην προσπάθεια τους (μας) να παλέψουμε τον δογματισμό των συντηρητικών (τόσο της δεξιάς όσο και της αριστεράς) γινόμαστε εμείς οι ίδιοι δογματικοί. Πιστεύουμε σε μία αλήθεια, και απαξιώνουμε όποιον έχει μία άλλη (έστω και ελάχιστα διαφοροποιημένη) άποψη. Στην πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση π.χ. αντί να επιχειρηματολογούμε με νηφάλιο τρόπο τους λόγους για τους οποίο το κράτος απέτυχε μη θέτοντας συγκεκριμένους κανόνες, όπως πολύ ορθά αναφέρουν στο άρθρο τους “Κρίση της Πολιτικής, Όχι της Αγοράς!” οι Γιώργος Μπήτρος και Τάσος Αβραντίνης, αλλά όπως τόνισε στην ομιλία του στο συνέδριο της Φ.Σ. και ο Koert Debeuf εκ μέρους του Βελγικού Φιλελεύθερου Κόμματος, εμείς εμφανίζουμε ένα απίστευτο δογματισμό στην ανεξέλεγκτη λειτουργία της αγοράς, που μας κάνει να φαινόμαστε κοινωνικά ανάλγητοι. Το ίδιο ισχύει και για πλείστα άλλα θέματα όπου υπάρχουν από τους φιλελευθέρους πολλές και διαφορετικές, αλλά πάντα ενδιαφέρουσες και τεκμηριωμένες απόψεις, όπου όμως κάποιοι πάντα βγάζουν ένα περίεργο και τελείως υποκειμενικό φιλελευθερόμετρο ορίζοντας αν κάποιος είναι και σε ποιο βαθμό φιλελεύθερος. Τέτοιες πρακτικές έβλαψαν στο παρελθόν το φιλελεύθερο κίνημα, ελπίζω να μην το βλάψουν και στο μέλλον.

Υ.Γ. Τα πιο πάνω δεν αποτελούν μομφή για κάποιον συγκεκριμένα. Είναι πριν και πάνω απ’ όλα αυτοκριτική.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΑ – ΜΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΑΠΟΨΗ

Εξαιρετικός ο Αντώνης Πανούτσος για μια ακόμα φορά στην χθεσινή Sportday. Αναφερόμενος στην αντιμετώπιση της χρηματοπιστωτικής κρίσης από την Αριστερά γράφει με το δικό του μοναδικό στυλ.

“…Στην Αριστερά, οι δηλώσεις μετά την οικονομική κρίση είναι «Θέλει να κρυφτεί η π...άνα, αλλά η χαρά δεν την αφήνει». Γιατί τις ψήφους η Αριστερά τις τσιμπάει πάντα στις καταστροφές. Στη Ρωσία κομμουνισμός έγινε μετά την ήττα στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην Κίνα μετά την Ιαπωνική Κατοχή. Οι ανατολικές ευρωπαϊκές χώρες έγιναν κομμουνιστικές όταν ήταν διαλυμένες από τη Γερμανική Κατοχή και τις κατέλαβαν οι Σοβιετικοί. Ο στρατηγός Μάρσαλ είχε καταλάβει ότι ο κομμουνισμός βασίζεται στα άδεια στομάχια και μπόρεσε να πείσει το Αμερικανικό Κογκρέσο να χρηματοδοτήσει το σχέδιο που πήρε το όνομά του για την ευρωπαϊκή ανασυγκρότηση. Με τα δικά σας τα μυαλά και όχι το δικό μου το φτωχό: «Πότε ο ψηφοφόρος ψηφίζει την κομμουνιστική Αριστερά; Οταν όλα πάνε καλά ή έχουν βαρέσει μπιέλα;». Και πότε χαίρονται τα κομμουνιστικά κόμματα, όταν ο κόσμος τραγουδάει «θα τα κάψω τα λεφτά μου» ή όταν το έχει γυρίσει στο «Μεσ' στην υπόγεια την ταβέρνα, μεσ' σε καπνούς και σε βρισιές». Το όνειρο κάθε κομμουνιστικού κόμματος είναι ο κόσμος να μην έχει να χάσει τίποτα παρά τις αλυσίδες του. Είναι και ο λόγος που με το που ακούστηκε ότι οι κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης παίρνουν μέτρα για την κρίση στο τραπεζικό σύστημα τα αριστερά κόμματα στην Ελλάδα άρχισαν να φωνάζουν ότι τα μέτρα δεν πρέπει να παρθούν διότι εξυπηρετούν το μεγάλο κεφάλαιο. Το μεγάλο κεφάλαιο, που δεν ψηφίζει Αριστερά, είτε εξυπηρετηθεί είτε όχι ποσώς που ενδιαφέρει. Το τι θα γίνει με τον κόσμο ενδιαφέρει την Αριστερά. Η ειρωνεία της κρίσης είναι ότι ενώ η Αριστερά είναι υπέρ του κόσμου ξέρει ότι όταν ο κόσμος έχει πρόβλημα δεν ψηφίζει τη Δεξιά. Μόνο που μερικές φορές ψηφίζει δεξιότερα από τη Δεξιά..”

ΟΤΑΝ ΟΙ ΚΡΑΤΙΣΤΕΣ ΧΑΙΡΟΝΤΑΙ

Τις τελευταίες ημέρες λόγω της χρηματιστηριακής και τραπεζικής κρίσης που πλήττει τις Ηνωμένες Πολιτείες, βλέπω πολλούς εδώ στην Ελλάδα να επιχαίρουν για την κατάρρευση του νεοφιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης. Γελάγανε και τα μουστάκια του Παντελή Σαββίδη στην χθεσινή του εκπομπή στην ΕΤ3 όταν απευθυνόμενος σε καλεσμένο του, ο οποίος σε παλαιότερη συζήτηση τους είχε εκφρασθεί θετικά για το φιλελεύθερο μοντέλο και την ελεύθερη αγορά, τον ρώτησε εάν τώρα ανασκευάζει εκείνες τις θέσεις του, φώναζε και βροντούσε ο Γιώργος Βλάχος (το πρωτοπαλίκαρο του Αυτιά) σήμερα το πρωί καλώντας την κυβέρνηση να ακολουθήσει το παράδειγμα του Βρετανού πρωθυπουργού που εθνικοποιεί τις τράπεζες, και να σταματήσει να μετοχοποιεί κρατικές επιχειρήσεις όπως τα Ελληνικά Πετρέλαια για να έχει ο κοσμάκης φθηνό και καθαρό πετρέλαιο στο σπίτι του (λες και σήμερα δεν ασκεί διοίκηση το κράτος). Θα μπορούσα να τους απαντήσω πάρα πολλά, για τις ευθύνες που έχει το ίδιο το κράτος τόσο στην κρίση αυτή καθαυτή όσο και στα αίτια που οδήγησαν ως εδώ, να τους καλέσω να μου αναφέρουν έστω και μία ευημερούσα χώρα που δεν έχει ασπασθεί το φιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο, να τους ρωτήσω να μου πουν έστω και μία νεοφιλελεύθερη πρακτική στο ελληνικό μικρόκοσμο μας, θα μπορούσα να κάτσω να συζητήσω για τα μειονεκτήματα του φιλελευθερισμού που όμως δεν παύει να είναι το καλύτερο μοντέλο που γνωρίζουμε σήμερα, θα μπορούσα πολλά να πω. Αντί αυτού όμως θα παραθέσω την φράση με την οποία τελειώνει την κριτική του βιβλίου του συμμάχου και συνοδοιπόρου Δημήτρη Σκάλκου “Όψεις Φιλελευθερισμού” ο Δημήτρης Φύσσας στην σημερινή Athens Voice. “Ας μου επιτραπεί να προσθέσω ότι το εν λόγω βιβλίο αποκτά και έντονη επικαιρότητα, καθώς με την τωρινή κρίση οι εδώ εχθροί της ανοιχτής κοινωνίας επιχαίρουν. Και ο συλλογισμός τους είναι ο εξής: «Αφού τώρα το κράτος παρεμβαίνει ακόμα και στις ΗΠΑ, απαιτείται περισσότερο κράτος στην Ελλάδα». Ο συλλογισμός είναι παράλογος, διότι στην Ελλάδα το φιλελεύθερο μοντέλο κοινωνίας και οικονομίας δεν εμφανίστηκε ποτέ. Είναι σα να λέμε ότι επειδή οι άλλοι κάνουν θεραπείες κατά του τύφου, θα κάνουμε και μεις. Μόνο που εμείς έχουμε φυματίωση, όχι τύφο. Γιατί η κοινωνία και η οικονομία μας είναι κατεξοχήν κρατικιστικές. Αυτό που έχει χρεοκοπήσει, ειδικά στην Ελλάδα, είναι ο κρατισμός, όχι ο (νέο)φιλελευθερισμός. Παρ’ όλα αυτά, ένα ετερόκλητο, ανελεύθερο, κρατικιστικό, πλειοψηφικό ρεύμα, από την άκρα δεξιά μέχρι την άκρα αριστερά, έχει πετύχει να δαιμονοποιήσει καθετί το (νεο)φιλελεύθερο, ενώ ο κρατισμός, υπεύθυνος για τα τρέχοντα δεινά της κοινωνίας και οικονομίας μας, πάει να βγει κι από πάνω”