Διαβάζω τις τελευταίες ημέρες (μετά την συνδιάσκεψη του ΝΑΤΟ) στα διάφορα forums, τον έντονο διάλογο, πολλές φορές στα όρια της χυδαιότητας, μεταξύ Ελλήνων και ακατονόμαστων γειτόνων, σχετικά με το ποιος νομιμοποιείται να χρησιμοποιεί τον όρο Μακεδονία και Μακεδόνας. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η επιχειρηματολογία των δύο πλευρών και τα στερεότυπα τα οποία έχουν διαμορφωθεί στα πλαίσια της ενίσχυσης της εκατέρωθεν “εθνικής” συνείδησης. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι ουσιαστικά η κάθε πλευρά αρνείται την ύπαρξη της άλλης. Είναι ακόμα εντυπωσιακότερο ότι μεγάλο μέρος του σκεπτικού και των λεγομένων και των δύο μερών είναι βασισμένα σε (ευρύτατα διαδεδομένους) μύθους.
Η Ελληνική πλευρά διαλαλεί ότι η αρχαία Μακεδονία και οι Μακεδόνες ήταν έλληνες και ως εκ τούτου νομιμοποιείται να κάνει αποκλειστική χρήση του όρου. Κανείς (σώφρον και μη φανατισμένος) δεν αντιλέγει ότι τα αρχαία μακεδονικά φύλα δεν ήταν ελληνικά. Αυτό όμως που δεν λαμβάνει υπόψη της η ελληνική επιχειρηματολογία είναι ότι ανάμεσα στην αρχαιότητα και το σήμερα, μεσολαβούν 2.500 περίπου χρόνια στα οποία μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών πραγματοποιήθηκαν, σλαβικά φύλα κατέβηκαν από τον βορρά, τουρκικά φύλα από ανατολάς, ενώ σχεδόν όλος ο εβραϊκός πληθυσμός που εκδιώχθηκε από την Ισπανία μετοίκησε στην Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή. Ως αποτέλεσμα προσμίξεις πληθυσμών συντελέσθηκαν, είτε εκούσια είτε ακούσια, εθνικές συνειδήσεις αλλοιώθηκαν ή διαφοροποιήθηκαν, γλωσσικά ιδιώματα δημιουργήθηκαν. Η περιοχή ήταν ένα μεγάλο μωσαϊκό διαφορετικών εθνοτήτων όπου όλοι, μια και κατοικούσαν για χρόνια, την θεωρούσαν πατρίδα. Με το να λέει η ελληνική πλευρά ότι η Μακεδονία είναι μία και ελληνική ουσιαστικά αρνείται σε όλους τους άλλους μη ελληνικούς πληθυσμούς, που ζούσαν και ζουν στην περιοχή για χρόνια το δικαίωμα να αποκαλούν πατρίδα την ίδια περιοχή.
Ένα άλλο επιχείρημα της ελληνικής πλευράς είναι ότι δεν υπάρχει εθνική μακεδονική μειονότητα και αυτό απλά αποτελεί ένα κατασκεύασμα του Τίτο μετά το 1945 στην προσπάθεια απόσπασης εδαφών από την Ελλάδα. Η συζήτηση όμως για ξεχωριστή μακεδονική εθνική συνείδηση και για αυτοδιάθεση των εθνικά μακεδόνων πάει πίσω στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα με την ίδρυση του IMRO (Internal Macedonian Revolutionary Organization) που δημιουργήθηκε το 1893 στην Θεσσαλονίκη από τους Hristo Tatarchev, Dame Gruev, Petar Pop-Arsov, Andon Dimitrov, Hristo Batandzhiev και Ivan Hadzhinikolov. Παρόλο που δεν είναι ακόμα ιστορικά αποδεδειγμένο, μια και αρχεία δεν υπάρχουν ή δεν έχουν βρεθεί, αν μιλάνε για τελείως ξεχωριστή εθνικότητα ή για εθνικότητα συγγενή προς την Βουλγαρική, η αλήθεια είναι ότι η συζήτηση έχει ξεκινήσει από εκείνη την περίοδο, πριν από τους Βαλκανικούς πολέμους, και σίγουρα πριν από τον Τίτο μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Το συμπέρασμα πάντως που βγαίνει από τις διαφορετικές και συχνά αντικρουόμενες πηγές είναι ότι κάποιοι, (λίγοι – πολλοί; είναι άγνωστο) αυτοπροσδιορίζονται ως Μακεδόνες με ξεχωριστά εθνικά χαρακτηριστικά από τους Βούλγαρους. Το ίδιο το ελληνικό Κ.Κ. μιλάει για μακεδονική εθνότητα και για “Ενιαία και Ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη” από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 (το 1924 συγκεκριμένα). Ο Τίτο βέβαια επένδυσε πάνω σε όλα αυτά για τα δικά του γεωπολιτικά συμφέροντα και ενίσχυσε την μακεδονική (με ή χωρίς εισαγωγικά όπως επιθυμείτε) ταυτότητα.
Η ελληνική πλευρά τέλος διατυμπανίζει ότι δεν υπάρχει εθνικά μακεδονική μειονότητα στην Ελλάδα. Μεγάλη - μικρή, σίγουρα όμως υπάρχει κάποια μερίδα συμπολιτών μας, κυρίως στην περιοχή της Φλώρινας και της Πέλλας που αισθάνονται εθνικά Μακεδόνες. Υπάρχει άλλωστε και κόμμα, το Ουράνιο Τόξο, το οποίο εκπροσωπεί αυτούς τους ανθρώπους. Αν λάβουμε υπόψη ότι το κόμμα αυτό στις τελευταίες εκλογές που πήρε μέρος, τις ευρωεκλογές του 2004, έλαβε 6.176 ψήφους, σημαίνει ότι αυτοί που το ψήφισαν αισθάνονται εθνικά μακεδόνες, άρα δεν κατανοώ τον λόγο για τον οποίο να αρνούμαστε την ύπαρξη τους.
Από την άλλη πλευρά υπάρχουν κάποιες φωνές, των παράλογων και φανατισμένων που ανέφερα πιο πάνω, που υπονοούν ότι οι εθνικά Μακεδόνες της γείτονος χώρας είναι απευθείας απόγονοι των αρχαίων μακεδονικών φύλων. Η άποψη αυτή δεν χρίζει ιδιαίτερης επιχειρηματολογίας. Είναι φαιδρή και ανιστόρητη. Χαρακτηριστικά τα όσα είχε δηλώσει ο πρόεδρος της γείτονος χώρας Κίρο Γκλιγκόρωφ ότι οι σύγχρονοι Μακεδόνες δεν έχουν καμία σχέση με τους αρχαίους και ήρθαν στην περιοχή τον 6ο αιώνα μ.Χ.
Ένα άλλο επιχείρημα των γειτόνων μας, το οποίο προβλήθηκε πολύ τις τελευταίες ημέρες, είναι ότι το ελληνικό κράτος διέπραξε εθνοκάθαρση κατά των εθνικά μακεδόνων που ζούσαν εντός της ελληνικής επικράτειας κατά τον εμφύλιο πόλεμο. Η αλήθεια είναι ότι το ελληνικό κράτος εκδίωξε πάρα πολλούς, αλλά μέσα στα γενικότερα πλαίσια της εμφύλιας σύρραξης. Μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού μεγάλες μάζες μαχητών του πέρασαν τα σύνορα προς τις χώρες του “κομμουνιστικού παραδείσου”, και ανάμεσα σε αυτούς και εθνικά μακεδόνες μιας και είχαν συμμαχήσει με το ΚΚΕ. Αυτό όμως που όντως το ελληνικό κράτος δεν έχει κάνει και θα πρέπει να πράξει στο άμεσο μέλλον στα πλαίσια της αμοιβαίας κατανόησης είναι να επαναχορηγήσει σ’ όλους αυτούς, ή τους απογόνους τους, την ελληνική υπηκοότητα, όπως έκανε από το 1980 και έπειτα με τους άλλους μαχητές του Δ.Σ., και να τους επιτρέψει να επιστρέψουν στην γενέθλια γη τους.
Η γειτονική πλευρά μιλάει ουσιαστικά για ελάχιστη παρουσία ελληνικών πληθυσμών στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας, λόγω της χρησιμοποίησης κατά κόρον Σλαβικών (μακεδονικών, όπως θέλετε) τοπωνυμίων στην περιοχή. Αυτό δεν λέει όμως και πολλά πράγματα. Σλαβικά τοπωνύμια βρίσκει κανείς σε όλη την ελληνική επικράτεια και μέχρι την Πελοπόννησο κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπως και ελληνικά τοπωνύμια μπορεί να βρούμε και στην βόρεια Βαλκανική πάνω από τα Σκόπια και ανατολικά μέχρι την περιοχή της Ρουμανίας και της Βλαχίας.
Ένα ακόμα μύθευμα που διάβασα σ’ αυτές τις αντιπαραθέσεις είναι ότι περιοχή με επίσημη ονομασία Μακεδονία δεν υπήρχε στο Ελληνικό κράτος πριν από το 1988, και δημιουργήθηκε μόνο όταν οι γείτονες άρχισαν να μιλάνε για ανεξαρτησία. Νομίζω ότι το επιχείρημα είναι σαθρό, όλοι όσοι πήγαμε σχολείο πριν από το 1988 μάθαμε ότι η Μακεδονία είναι ένα από τα διαμερίσματα της ελληνικής επικράτειας.
Άποψη μου είναι ότι η ελληνική πλευρά έχει μπλέξει με ένα μικρής σπουδαιότητας ζήτημα εδώ και είκοσι περίπου χρόνια. Αυτό που θα έπρεπε πρωτίστως να την ενδιαφέρει είναι να δηλώσει ρητώς και εμπράκτως η από εκεί πλευρά, ότι δεν τρέφει καμία αλυτρωτική επιδίωξη σε βάρος της Ελλάδος, να γίνει μία από κοινού συζήτηση για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας από την αρχαιότητα μέχρι τις ημέρες μας, ούτως ώστε να ξεκαθαρισθούν τα ζητήματα της μεταξύ μας προστριβής. Το όνομα θα έπρεπε να είναι το τελευταίο που θα μας απασχολούσε. Χάσαμε όμως πολύ χρόνο, αναλωθήκαμε σε ενέργειες όπως το εμπάργκο, αλλά κατά την άποψη μου και η ενδιάμεση συμφωνία, που εκ του αποτελέσματος δεν οδήγησαν πουθενά. Σήμερα καλό είναι, ούτως ώστε καμία πλευρά να μην νοιώθει ηττημένη και ταπεινωμένη, να βρεθεί μία συμβιβαστική ονομασία καθώς επίσης να σταματήσουν και αυτές οι εκατέρωθεν γελοιότητες που δυναμιτίζουν την όλη προσπάθεια. Αν το σκεφτούν και οι δύο πλευρές λογικά είναι προς το συμφέρον τους η σταθερότητα και των δύο. Για την Ελλάδα ένα σταθερό γειτονικό κράτος αποτελεί ανάχωμα στον Αλβανικό επεκτατισμό, για τους γείτονες η Ελλάδα αποτελεί την δίοδο τους προς την θάλασσα, ενώ οι ελληνικές επιχειρήσεις δίνουν πνοή στην οικονομία τους. Ψυχραιμία και καλή πίστη από όλους είναι απαραίτητη.
